Crnogorska ekonomija je prošle godine definitivno bila u usponu, a nema razloga za sumnju da će i ova biti uspješna, ukoliko se uzmu u obzir brojni investicioni i infrastrukturni projekti, ocijenila je ministarka ekonomije, Dragica Sekulić.
“Godinu za nama definitivno mogu označiti kao godinu u kojoj je ekonomija bila u usponu. To pokazuje podatak da je samo u prva tri kvartala zabilježen rast od 4,8 odsto, dok je u četvrtom ekonomija rasla po stopi od pet odsto, što je čini trećom najbrže rastućom u Evropi”, kazala je Sekulić u intervjuu agenciji Mina-business.
Ona smatra da stope rasta ekonomije prati i odgovorna politika Vlade u dijelu koji se tiče konsolidacije javnih finansija i stvaranje uslova za povećanje kapitalnih ulaganja države.
“Naravno, sve to ne bi bilo moguće da ne poslujemo u politički sigurnom sistemu, čemu je u značajnoj mjeri doprinijelo članstvo u NATO. U narednom periodu nas svakako očekuje dosta posla u dijelu koji se tiče strukturnog rasta i razvoja ekonomije”, poručila je Sekulić.
To, prema njenim riječima, podrazumijeva stvaranje pretpostavki za još veće stope rasta onih sektora u kojima se raspolaže značajnim potencijalima, koji još nijesu valorizovani.
Sekulić je, govoreći o energetskim projektima koji se realizuju, kazala da će nakon stavljanja podmorskog kabla u komercijalnu upotrebu, što je predviđeno za sredinu godine, Crna Gora postati energetsko čvorište regiona, povezujući se sa energetskim sistemom Italije i Zapadne Evrope.
“Taj strateški važan projekat, vrijedan oko milijardu EUR, podrazumijeva realizaciju projekta od posebne važnosti za zemlje Zapadnog Balkana i EU, prepoznatog pod jedinstvenim nazivom Transbalkanski koridor. Mislim da samo ta činjenica dovoljno govori o multiplikativnim efektima koji prate realizaciju infrastrukturnih projekata”, navela je Sekulić.
Ona je podsjetila da je postavljanje podmorskog kabla između Crne Gore i Italije uspješno završeno, a da je sredinom septembra početo njegovo probno testiranje prvim funkcionalnim testiranjem konvertorskog postrojenja u Lastvi.
Sekulić je dodala da taj projekat, kada je riječ o Crnoj Gori, predviđa izgradnju trafo stanice (TS) u Lastvi i prenosne mreže velikog kapaciteta, 400 i 110 kilovolti (kV) od Lastve, preko Čeva do Pljevalja.
“Tu govorimo o milionskim investicijama koje već u fazi izgradnje daju konkretne benefite našem ekonomskom sistemu. Takođe, puštanje u rad podmorskog kabla doprinijeće stabilnijem i pouzdanijem radu elektro-energetskog sistema, posebno u primorskom dijelu zemlje”, saopštila je Sekulić.
Ona očekuje da će najavljeno puštanje u rad podmorskog kabla donijeti benefite i u sljedećim fazama. Konkretno očekivani su značajni takozvani prihodi od zagušenja, koje će Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES) ostvariti iznajmljivanjem kapaciteta.
“Važno je naglasiti da možda i najveći benefit realizacije projekta predstavlja suštinu djelovanja Vlade i Ministarstva ekonomije u smislu kreiranja povoljnog biznis ambijenta. Kada to kažem mislim da činjenicu da realizacijom tog projekta, uz stabilan i predvidiv regulatorno-pravni okvir, stvaramo preduslov za privlačenje velikih investicija u sektoru proizvodnje”, objasnila je Sekulić.
Potvrde takvog puta su, prema njenim riječima, vidljive u svakodnevnoj komunikaciji sa investitorima, ali i kroz konkretne projetke.
Sekulić je kazala da je skoro puštanje u rad podmorskog kabla u ogromnoj mjeri doprinijelo velikom interesovanju za gradnju solarne elektrane na Briskoj Gori.
“Zbog toga očekujem da će i u ovoj godini doći do pokretanja projekata koji podrazumijevaju izgradnju novih proizvodnih objekata i pokretanja velikih investicionih ciklusa”, poručila je Sekulić.
Ona je dodala da će solarna elektrana na Briskoj Gori biti najveća tog tipa u Evropi, kao i da se radi se o investiciji vrijednoj oko 178 miliona EUR.
Sekulić je podsjetila da je posljednjih dana prošle godine potpisan ugovor sa konzorcijumom koji čine Elektroprivreda (EPCG), Fortum i Sterling&Wilson, koji će graditi elektranu instalisane snage 250 megavati (MW) na zemljištu površine 6,62 miliona metara kvadratnih, koje im je država dala u zakup.
“Izgradnjom slolarne elektrane se unaprjeđuje energetski sistem primorja, posebno Ulcinja i Bara, i doprinosi sigurnijem i kvalitetnijem snabdijevanju električnom energijom. Izgradnjom elektrane otvoriće se i 226 novih radnih mjesta tokom trajanja čitavog perioda zakupa zemljišta”, objasnila je Sekulić.
Ona smatra da je Crna Gora izrazito bogata prirodnim potencijalom u smislu iskorištavanja njenih resursa kroz obnovljive izvore energije, kao i da izgradnja vjetroelektrane Možura predstavlja veliki korak za sigurnije i stabilnije napajanje primorja električnom energijom.
“U toku je funkcionalno ispitivanje generatora, koje se obavlja fazno. Čitav postupak ispitivanja se obavlja pod inspekcijskim nadzorom i tek kada sva 23 generatora budu ispitana, vjetroelektrana će početi sa probnim radom”, objasnila je Sekulić.
Ona je podsjetila da je projekat istraživanja nafte i gasa u crnogorskom podmorju pripreman mnogo godina unazad, a da je počeo da se realizuje početkom novembra.
“Nijesmo utrčali u taj proces, a da se prethodno nijesmo pripremili tako da niko ne bude ugrožen, da se očuva životna sredina i da, ukoliko se pronađe nafta, svi od toga imamo koristi. Cilj istraživanja je precizno definisanje lokacije istražne bušotine čije će bušenje, u zavisnosti od dinamike obrade 3D seizmičkih podataka i pripremnih aktivnosti, početi krajem godine ili početkom naredne”, saopštila je Sekulić.
Ona je dodala da će o eventualnim dobrobitima tog projekta biti moguće govoriti tek nakon završetka procesa.
“Iskreno vjerujem da će to biti od velikog značaja za našu državu i njene građane”, poručila je Sekulić.
Kada je riječ o spoljnotrgovinskom deficitu države, ona je saopštila da Ministarstvo intezivno radi na kreiranju uslova za što jeftiniji plasman crnogorskih proizvoda i usluga na druga tržišta.
To se, kako je objasnila, ogleda u smanjenju tarifnih i netarifnih barijera u trgovini.
“Tako je, zahvaljujući sporazumima o slobodnoj trgovini koji su u primjeni, moguće izvoziti crnogorske proizvode po preferencijalnim uslovima u zemlje regiona i EU”, navela je Sekulić.
Ona je dodala da se, u saradnji sa zemljama regiona, radi na pojednostavljenju procedura uvoza i izvoza. Tako su 2016. godine okončani pregovori za zaključenje dodatnog Protokola o trgovinskim olakšicama uz CEFTA 2006, koji detaljno uređuje inspekcijske i carinske procedure u cilju promovisanja investicija i trgovine na regionalnom nivou.
“Cilj je da se olakša tranzit i trgovina kroz regionalno povezivanje svih graničnih službi u jedinstveni informacioni sistem, međusobno priznavanje sertifikata, kao i ovlašćenih privrednih subjekata. Protokol je stupio na snagu u aprilu, a trenutno se radi na stvaranju uslova za njegovu punu primjenu od 2023. godine”, saopštila je Sekulić.
Ona je kazala da će aktivnosti biti realizovane uz pomoć donora, prije svih Evropske unije (EU).
Sekulić je rekla da su CEFTA strane takođe pokrenule inicijativu za unaprijeđenje mehanizma za rješavanje sporova, što bi dodatno trebalo da pospješi trgovinu u regionu.
“Očekuje se da će se pregovori za zaključenje Protokola o rješavanju sporova biti intezivirani tokom ove godine. Crna Gora je već imenovala svoj pregovarački tim, a pregovore će voditi Ministartvo ekonomije”, objasnila je Sekulić.
Ona je podsjetila da je dodatno, kao dio Berlinskog procesa, a polazeći, između ostalog, i od CEFTA 2006 sporazuma, donijet višegodišnji akcioni plan za ekonomsku integraciju Zapadnog Balkana. Taj akcioni plan predviđa stvaranje regionalnog ekonomskog područja u kojem bi se roba, usluge, investicije i radna snaga kretale nesmetano.
“Cilj procesa je jačanje ekonomskog rasta i razvoja zemalja regiona kroz stvaranje regionalnog ekonomskog područja, što bi trebalo da doprinese razvoju privatnog sektora zahvaljujući ekonomiji obima i učešća na tržištu od 20 miliona stanovnika, ali i daljim ulaganjem u razvoj ljudskih resursa, infrastrukturu i digitalizaciju”, rekla je Sekulić.
Proces, prema njenim riječima, predstavlja korak naprijed u evropskim integracijama regiona, imajući u vidu da je za zemlje Zapadnog Balkana od ključnog značaja da dostignu nivo međunarodno prihvaćenih standarda, kako bi se što uspješnije predstavile na jedinstvenom EU tržištu.
Sekulić je podsjetila da je trgovinska politika Crne Gore određena članstvom u Svjetskoj trgovinskoj organizaciji (STO), što je značajno zbog nekoliko faktora uključujući pristup tržištu, transparentnost, ali i mehanizam za rješavanje sporova.
Crna Gora je članica STO od aprila 2012. godine.
Ona smatra da se koncesiona politika u Crnoj Gori ne može posmatrati toliko pesimistično ukoliko se pogleda izvještaj o radu Komisije za koncesije za 2017. godinu, odnosno da zaključno sa 15. martom prošle godine ima 253 aktivnih ugovora.
Od 1. januara 2017. godine do 15. marta prošle u registar ugovora o koncesijama unešeno je 18 novih, od kojih je 12 vezano za ugovore koji se odnose na proizvodnju električne energije i korišćenje hidroenergetskog potencijala, pet na istraživanja i eksploataciju mineralnih sirovina, a jedan na korišćenje dijela voda za flaširanje, odnosno pakovanje ili dopremanje u komercijalne svrhe.
“Ne smijemo zanemariti činjenicu da se većina ugovora realizuje u opštinama sjevernog regiona, što potvrđuje ispravnu politiku regionalnog razvoja i davanje akcenta privrednom razvoju opština na sjeveru”, kazala je Sekulić.
Ona smatra da će se predloženim izmjenama i dopunama Zakona o koncesijama unaprijediti politika u oblasti korišćenja prirodnog bogatstva, dobra u opštoj upotrebi i drugog dobra od opšteg interesa koje je u državnoj imovini.
To će, kako je navela, značiti još efikasniju valorizaciju prirodnih bogatstava sa efektima na budžet, zaposlenost, regionalni razvoj i time ukupan ekonomski rast.
“Što se tiče prihoda po osnovu koncesionih naknada, važno je istaći da u skladu sa zakonskim propisima nadležni organi obračunavaju koncesionu naknadu, dok njenu naplatu obavljaju nadležni za naplatu javnih prihoda”, rekla je Sekulić.