Nikšićka tvrđava Onogošt, poznatija kao Bedem, jedan je od najstarijih simbola grada i vrijedan dio kulturne i istorijske baštine Nikšića i Crne Gore.
Tvrđava na kojoj se održava rok festival “Bedem fest”, godinama samuje, a kreativni tim projekata “Bedem 360” saglasan je da se stanje u kojem se nalazi, vremenom pogrošava.
“Kreativni tim iz Nikšića koji čine arhitekte, pravnici, politikolozi, umjetnici, akademski profesori, ekonomisti osmislio je projekat ‘Bedem 360’ kojim se predviđa adaptacija, revitalizacija i privođenje namjeni gradske tvrđave Onogošt”, saopštila je “Vijestima” portparolka tima Biljana Kecojević.
Zamisao je da kroz tri faze Bedem konačno obuče ruho koje mu Nikšić duguje, a Nikšićani mu ga oduzimali.
Prema brošuri u koju su “Vijesti” imale uvid, prva faza obuhvatila bi adaptiranje prilaza i parkinga, privođenje namjeni velike i male scene, osmougaone kule i Kuća na kojoj se radovi nastavljaju i u drugoj fazi. Druga faza predstavlja radove na kulama Topčana, Barutana, Kuća Dizdara sa prilazom nakon kojih će Bedem dobiti vidikovac, rekreativnu platformu i kulturno – edukativni centar. Treća faza su radovi na kulama Petkovača i Nebojša, uređivanje pješačke zone sa klupama, česmom, galerijom, vidikovcem i showroom konceptom u kuli Nebojša.
Kecojević je istakla i plan održivosti projekta u budućnosti.
“Nakon kompletne realizacije projekta biće otvoreno više od 35 radnih mjesta. Komercijalne djelatnosti projekta doprinijeće da profit direktno ide u održivost samog projekta, i to: ugostiteljstvo iz kojeg će dio novca biti opredijeljen za razvoj kulturno-umjetničkog programa, od audio i video produkcija svih vrsta događaja, ‘live stream’ događaja, snimanja događaja u 360 stepeni tehnici, Montenegro Showroom – rentiranje reklamnog prostora unutar show room – a koji će biti centralni punkt za promociju domaće privrede i nezaobilazna destinacija svih turista koji dolaze ili prolaze kroz grad. Zatim rentiranje multimedijalnog centra kao mjesta za organizaciju: seminara, obuka, prezentacija, simpozijuma, okruglih stolova i sastanaka, pružanje usluga organizacije za sve vrste događaja, kako logistički, tako i programski, izrada i prodaja autentičnih suvenira grada i države”, obrazložila je.
Ona je dodala da su sve planirane intervencije i konzervatorske mjere usklađene sa regulativom koja definiše moguća djelovanja na objekte, i to konzervacija konačno definisanih postojećih konstruktivnih (kamenih) elemenata, odnosno obodni zidovi bedema i tri objekta sanirana 1999-2001. godine: Kuća, osmougaona kula i donja kula Stražara.
“Planirana su i istraživanja širokog iskopa u kombinaciji sa sondažnim istraživanjima u podnožju tvrđave. Restauracija primjenom autentičnih materijala i graditeljskih tehnika na pozicijama za koje postoje pisani i drugi materijalni dokazi o prvobitnom stanju ili o vremenski mjerodavnom stanju. Adaptacija djelova Bedema za koje se sa tačnošću ne može utvrditi autentičan oblik i dimenzija biće određena primjenom savremenih arhitektonskih, vizuelno nenametljivih materijala, konstruktivnih elemenata i metoda koje ne pariraju postojećim istorijskim elementima već ih funkcionalno i estetski dopunjuju”, piše u brošuri i potvrđuje Kecojević.
Ona je dodala da se intervencije odnose na objekte velike i male kule Topčane, kao i na kulu Petkovaču o čijoj geometriji “nema nekog opipljivijeg dokaza, pa se samim tim pomenuti objekti zadržavaju u prvobitom stanju, ali sa ‘dovršavanjem’ pretpostavljene forme i privođenje namjeni korišćenjem lakih montažnih elemenata konstrukcije, prvenstveno čeličnih elemenata”.
Finansiranje projekta je trenutno najvažniji korak, kaže Kecojević predstavljajući plan na koji će tim doći do sredstava.
“Jedan od najvažnijih koraka je usaglašavanje projektnih segmenata koji se odnose na arheološka istraživanja i konzervaciju sa Centrom za konzervaciju i upravom za Zaštitu kulturnih dobara, apliciranje za nepovratna sredstva kod lokalnih, državnih i međunarodnih fondova samostalno ili u partnerstvu sa institucijama, kao i sa nevladinim organizacijama koje mogu da realizuju svoj projekat koristeći infrastrukturu i logistiku Bedema 360. U saradnji sa Ministarstvom kulture, planiramo prezentovati ideju i ostalim resornim ministarstvima i potencijalnim investitorima. Ideju želimo izložiti Agenciji za međunarodnu saradnju i koordinaciju – TIKA, očekujemo podršku Ministarstva turizma, jer projekat vrlo korespondira sa ‘Nacionalnom strategijom održivog razvoja 2030’. Za sada imamo obećanja od Ministarstva kulture da će pomoći sredstvima iz svog budžeta, kao i da će pomoći u iznalaženju potencijalnih investitora. Sigurni smo da će pozitivna energija i predan rad tima “Bedem 360”, kao i saradnja sa svim institucijama sistema rezultirati najboljim mogućim rješenjima i realizacijom jedne zdrave ideje kakva je ‘Bedem360’”, istakla je i zaključila: “Naš osnovni motiv je razvoj novog kreativnog života na gradskoj tvrđavi i Nikšić kao cjelogodišnja turistička destinacija kroz korišćenje kulturno-istorijskog potencijala tvrđave”, kazala je Kecojević.
Projekat “Bedem 360” predstavljen je i Ministarstvu kulture i Ministarstvu turizma i održivog razvoja. Ministar Aleksandar Bogdanović je ocijenio da je ostvarivanje tog projekta “velika šansa za ukupnu valorizaciju tvrđave Onogošt, i unapređenje kulturnih i turističkih potencijala Nikšića i cijele Crne Gore”.
“Ministar je istakao da je projekat u saglasnosti sa jednom od prioritetnih ativnosti u radu Ministartva kulture, a to je valorizacija potencijala naše kulturne baštine. Bogdanović je naveo i da će Ministarstvo kulture razmotriti sve modele za saradnju i finansijsku podršku ovom projektu cijeneći njegov kvalitet i značaj”, navodi se u saopštenju Ministarstva kulture.
Prva prezentacija projekta predstavljena je u nikšićkom Tehnopolisu na kojoj su prisustvovali predstavnici lokalne vlasti i predstavnici Tehnopolisa.
“Potvrđeno je da fortifikacija zaslužuje adaptaciju i revitalizaciju. Poseban akcenat je bio na ideji privođenja namjeni tvrđave po svim projektnim segmentima i konstatovan je izuzetan kreativni i vizionarski duh mladih ljudi koji su došli na ovu ideju“. Na sastanku sa predstavnicima lokalne vlasti je i pokrenuta inicijativa ka nadležnim Ministarstvima i svim daljim koracima.”, kazala je Kecojević.
Prostor “ljetnje pozornice” predviđen je za veće kulturne događaje, manifestacije, festivale, filmske projekcije i slično. Na maloj sceni kulturni centar će predstavljati bazu u kojoj će se “sve aktivnosti brižljvo planirati, od književnih promocija, izložbi, koncerata, do “workshop” koncepata i dizajn zone, ili kao press centar”.
U okviru objekta planiran je i bife sa terasama za odmor, a zamišljena je i nacionalna kuhinja gdje bi posjetioci mogli da probaju domaće specijalitete.
“Osmougaona kula bi se transformisala u mini muzej nazvan Basamak. Numizmatička zbirka čini se kao idealna za izlaganje na način da se izrade posebne izložbene kutije koje bi se postavile u otvore koji su služili za puške. Na gornjem spatu takođe se mogu naći eksponati koje bi referiralo na istorijske i društvene oscilacije. Eksponati bi bili pozajmljeni iz etnografske zbirke JU Muzeji i galerija. Ulaz bi bio slobodan za sve posjetioce”, najavljuje se u brošuri.
Unutar kule Topčane, plan je da bude smješten profesionalni audio vizuelni studio koji je pokriven ‘podom’ vidikovca sa postavljenim teleskopima i mogućnostima rotacije 360°.
“Kula Topčana 2 predstavljala bi reakreacioni segment, a u prvom planu je postavka šahovske table i figura većih dimenzija koje osim igre služe i kao atrakcija. U donjem dijelu kule na mjestu za koje se smatra da je nekada bila barutana, postavile bi se skulpture sa motivom koji se vezuje za istorijski narativ ovog područja”.
Dizdareva kuća je zamišljena kao multimedijalna sala predviđena za sastanke, prezentacije i razne vrste radionica. Kula Nebojša sa rekonstrukcijom krova i trećeg sprata ostvarila bi uslove za lokalni showroom, odnosno mjesto na kojem bi se prezentovala domaća radinost. Jedan od nivoa bi služio kao avio-modelarnica i trodimenzionalna radionica sa propratnom opremom.
Kula Petkovača funkcionisala bi kao zatvorena i otvorena galerija. Dogradnja kule bi pratila sve konzervatorske propozicije, a modernom arhitekturom stavila ovo sad zapušteno mjesto u savremeni kulturni kontekst, ističu iz kreativnog tima.
“Kao turistički punkt ovo mjesto bi doprinosilo cjelokupnoj ponudi grada i zaokružilo kompletnu ideju projekta”, zaključuje Kecojević.